Levodopa is het meest gebruikte en meest effectieve medicijn voor de behandeling van symptomen van de ziekte van Parkinson. Neurologen stelden het geven van dit medicijn eerder nogal eens uit, zeker bij relatief jonge mensen en in een vroeg stadium van de ziekte, omdat werd gedacht dat levodopa op de lange termijn schadelijk kon zijn. Dat was echter nog nooit goed onderzocht. De ELLDOPA-studie (Earlier versus Later Levodopa Therapy in Parkinson Disease) suggereerde in 2004 bovendien dat levodopa niet alleen symptomen bestrijdt maar mogelijk ook een positief effect heeft op het verloop van de ziekte. Daarom startten onderzoekers van het Amsterdam UMC in 2011 de LEAP-studie (Levodopa in Early Parkinson’s Disease).
Vroege of late start
Om een onderscheid te maken in het effect op de symptomen en het effect op het verloop van de ziekte hebben de onderzoekers een specifieke onderzoeksopzet ontworpen. In totaal deden 445 mensen met vroeg stadium van de ziekte van Parkinson mee aan de studie, afkomstig uit 57 ziekenhuizen in Nederland. Zij werden verdeeld in een ‘vroege-start’-groep die tachtig weken levodopa (drie keer per dag 100 mg levodopa in combinatie met 25 mg carbidopa) kreeg en een ‘uitgestelde-start’-groep die eerst veertig weken een placebo kreeg en daarna veertig weken levodopa.
Geen verschil tussen vroeg en laat
De resultaten laten zien dat levodopa in de eerste veertig weken een effect heeft op de symptomen van de ziekte. Na afloop van de tachtig weken is er geen verschil in de ernst van de symptomen tussen de mensen die eerder en later levodopa kregen. Dat betekent dat levodopa geen effect had op het verloop van de ziekte tijdens het onderzoek. Daarnaast had de vroege start groep ook een betere kwaliteit van leven dan de late start groep.
Op de lange termijn
Na drie en na vijf jaar hebben de onderzoekers de deelnemers nogmaals onderzocht. Wederom bleek er geen verschil in de ernst van de symptomen en de voortgang van de ziekte tussen de mensen die vroeger en later levodopa kregen. Ook werd geen verschil gevonden tussen beide groepen in het voorkomen van motorische complicaties als gevolg van het gebruik van levodopa. Enerzijds heeft het gebruik van levodopa dus geen invloed op het verloop van de ziekte. Anderzijds kan vroeg gestart worden met levodopa om symptomen te verlichten zonder dat hier bijwerkingen van te verwachten zijn. Dit ondersteunt de gedachte dat gebruik van levodopa kort na het stellen van de diagnose veilig is.
“Inmiddels geruime tijd neuroloog in het Albert Schweitzer ziekenhuis in Dordrecht: ‘de klinische impact van de LEAP-studie is groot: internationaal werd enorm uitgekeken naar de resultaten. We zijn Stichting ParkinsonFonds en ParkinsonNL erg dankbaar voor hun bijdrages aan het onderzoek – zonder hun bijdrages was dit onderzoek niet mogelijk geweest.”
– Onderzoeker C. Verschuur
Bronnen:
- Oakes, D., Shoulson, I., Kieburtz, K., Rudolph, A., Lang, A., Western Hos-pital, T., Warren Olanow, C., & Tanner, C. (2004). Levodopa and the Progression of Parkinson’s Disease. New England Journal of Medicine, 351(24), 2498–2508.
- Verschuur, C. V. M., Suwijn, S. R., Post, B., Dijkgraaf, M., Bloem, B. R., van Hilten, J. J., van Laar, T., Tissingh, G., Deuschl, G., Lang, A. E., de Haan, R. J., & de Bie, R. M. A. (2015). Protocol of a randomised delayed-start double-blind placebo-controlled multi-centre trial for Levodopa in EArly Parkinson’s disease: the LEAP-study. BMC Neurology, 15(1).
- Verschuur, C. V. M., Suwijn, S. R., Boel, J. A., Post, B., Bloem, B. R., van Hilten, J. J., van Laar, T., Tissingh, G., Munts, A. G., Deuschl, G., Lang, A. E., Dijkgraaf, M. G. W., de Haan, R. J., & de Bie, R. M. A. (2019). Randomized Delayed-Start Trial of Levodopa in Parkinson’s Disease. The New England Journal of Medicine, 380(4), 315–324.
- Frequin, H. L., Schouten, J., Verschuur, C. V. M., Suwijn, S. R., Boel, J. A., Post, B., Bloem, B. R., Van Hilten, J. J., Van Laar, T., Tissingh, G., Munts, A. G., Dijk, J. M., Deuschl, G., Lang, A., Dijkgraaf, M. G. W., De Haan, R. J., & De Bie, R. M. A. (2023). Levodopa Response in Patients With Early Parkinson Disease: Further Observations of the LEAP Study. Neurology, 100(4), E367–E376.
De uitvoering van de LEAP-studie is, naast een basissubsidie van ZonMw, mede mogelijk gemaakt door financiering van de voorloper van ParkinsonNL (Stichting Parkinson Nederland) en Stichting ParkinsonFonds.
ParkinsonNL wil zo snel mogelijk de ziekte afremmen en genezen en tegelijk de zorg verbeteren voor mensen die nú parkinson hebben. Daarom investeren we in onderzoek en innovaties die het verschil maken voor mensen met parkinson.